Околу 15 часот, во средата (20.9.2023), тргнав пеш кон Музејот на град Скопје, каде што е поставена првата изложба и премиерното претставување пред локалната публика, на новата уметничка група Шатакуа.
Додека пешачев кон музејот, го слушав нивниот албум, кој бараше од мене да му обрнам внимание и во никој случај не прифаќаше да биде „позадинска музика“ на моето пешачење.
„Поради ова најчесто слушам поткасти“, си помислив. За среќа, музиката беше прекрасна и колку подолго ја слушав, посакував да стане уште подлабока и поинтензивна, да ме изнервира, посакував да се стемни надвор и да почне да грми, да можам да ја пуштам на слобода верзијата на мене со која овој албум флертуваше и која сакаше да му возврати.
Кога музејот ми се појави во видното поле, почувствував возбуда, знаејќи дека следува некакво продлабочување во овој свет, т.е. во оваа Шатакуа. Се разбира, во истиот момент почна „Стапици на занесот“, чии воведни ноти беа дел од најавата за премиерата на овој проект.
Сместена во една темна просторија во оваа зграда, изложбата се „разбуди“ кога влегов (сензори ги вклучија светлата). Пробав да најдам некој да ја пушти проекцијата, но, за жал, морав да ја проследам изложбата без неа. Во просторот имаше артефакти од оваа „Шатакуа“, предмети до кои беа испишани стихови.
„Шепни ѝ на водата нешто во што веќе предолго веруваш“, пишуваше на парче хартија веднаш до метален сад со вода. „Со задоволство, ако ми вети дека ќе го задржи и нема да ми го врати назад“, одговорив во себе.
Откако ја видов изложбата, почнав во стиховите на песните да ги препознавам референците од поставката, што ми го збогати слушањето на албумот, кој го преслушав уште трипати на враќање. Се чувствував како авторите да сакаат нешто да видам, да следам трошки од леб или пат од жолти цигли и да стигнам до некоја информација што сакаат да ја знам, но не сакаат да ја кажат. Или можеби, едноставно, јас сакав да се чувствувам како моето присуство таму да е важно 🙂
Мојата main character energy настрана, чувствувам сојузништво и солидарност со овие уметници, кои успешно створиле ново дело, нов начин да ја раскажеме приказната за нашето време, нашиот град и нашата љубов. Нивната изложба се затвора со уште еден настан, кој ќе се одржи на 24 септември (недела) во 19:30 часот, во Музејот на град Скопје.
Прашањата ги одговараше Дарко Поповски.
Ок, сакам да знам сѐ. Како се здруживте? Кој ги пишуваше текстовите? Кој ги правеше фотографиите? Што е со букетот?
Комплименти! Благодариме на споделениот живопис со кој си го доживеала нашето дело. Каква и ракавица да сме фрлиле, невозможно би било да разбудиме така интензивна палета на чувства, доколку никулци од нив нема во душата на примателот. Таквите внатрешни никулци, впрочем, нè здружија, и златниот конец на случајот низ време кој минува и низ овој простор каде што живееме ние – би рекол особено низ овој простор – иако многумина веќе „заменија мирис на домати за два пара опинци номадски“ поради недоверба. Скопје е solar plexus на потегот исток-запад, таму е желудникот, затоа на човек знае да му се згади. Сепак, единствениот наш член-номад сосем добро го вари. Фотографиите се на Филип Куновски, дипломец на прашкиот ФАМУ, а обесениот букет е збир од сите нефрлени бидермаери поради брзање да се стигне на авион. Младата интелигенција замина негде кај што има ветерници, и гледано од аспект на Македонија, сега тие се мртва природа. Може и така да се гледа нa тоа – но, тоа е само еден од начините. Когo го здоболе за фрази како „младата интелигенција“?
Што значи за вас „Шатакуа“? Како се поврзува со истоименото движење од 20-тиот век?
Со терминот се запознавме преку книгата „Зен и уметноста на поправање мотори“ на Роберт М. Пирсиг. Тоа е, суштински, философска полемика за квалитетот, но спакувана релативно питко во приказна каде што татко и син се возат на мотор низ Северна Америка. Таа книга е важна на глобално ниво, за неколку генерации пред нас, а веројатно и за неколку генерации по нас. Само за нас е целосно неважна. Се шегувам – ѝ благодариме на Илина Јакимовска – за одличниот превод што ја доближи и до македонската публика. Во однос на тоа како се поврзуваме со ова движење, кое имало за цел да поучи и да забави… хм. Сигурно не како некои што поучуваат и забавуваат. Фронтменот на култните „Партибрејкерс“, Зоран Костиќ, вели дека сме убиени во поим, затоа што нас е лесно да нè убиеш, оти сме сиромашни. А сиромашни сме затоа што сме некултурни. Шатакуа е првенствено наш обид да бидеме покултурни, наместо во кафана да пиеме на приватен имот, наместо „Не кани ме“ од Миле Кузмановски да запееме нешто автентично, и на тој начин да заштедиме – буквално и фигуративно – и со нашите ограничени можности колку-толку да придонесеме – сојузно и федеративно. Значи, Шатакуа вон нас е придонес кон нашата култура, вуду магија да бидеме помалку сиромашни и со тоа многу потежок ручек за оние што сакаат да ловат во поим.
Каков беше процесот на работа? Дали првпат соработувате, или имате заедничка историја?
Првпат соработуваме во овој состав, а процесот на работа течеше спонтано, ама низ повеќе временски етапи, од каде што улогата на членовите се менуваше во согласност со ентузијазмот. Музичкиот албум е снимен за нешто повеќе, или помалку, од две недели – и тоа пред мрачната доба на коронавирусот. Така, што би рекол Ава Јустин, блажено ја преспа својата набиднина пред да го види светлото на денот.
Зошто го одбравте МГС за вашата „премиера“ пред скопската публика?
Затоа што од почетокот ни беше јасно дека нема да свириме – едногласно бевме сложни околу т.н. слушачка промоција – што во суштина е изложбена. Потоа доаѓаат и другите елементи, волјата на Филип да патува за Кошице, со цел да ги отпечати фотографиите, возбудата на Јулијан околу предизвикот да припитоми еден простор со кој претходно немал искуство. За мене, премиерата во МГС беше интересна затоа што контрастираше со панкерскиот пристап што го имавме во снимањето на песните. Во една од песните, „Море од жалфија“, она што звучи на тапан се, всушност, детски тропалки. Детски тропалки во МГС. Баш добро.
Во името на вашиот проект стои името на нашиот град, а градот често се спомнува и во стиховите на албумот. Каква улога игра Скопје во вашата приказна?
Одговорот на ова прашање лежи некаде во невоспитаната опширност во одговорите на некои од прашањата погоре. Накратко, Скопје е дел од нас, оваа локална естетика има оставено длабока трага во нашите поимања за она што е убаво и ‚‚квалитетно‘‘. Така што, чаршиски речено, скопска е работава.
Ќе продолжите ли да дејствувате како уметничка група? Што можеме да очекуваме следно од вас?
Ќе продолжиме да се дружиме, тоа е нешто што човек може да го вети, но „уметничка група“ ми се чини малку претенциозно. Ние сме уметници во онаа смисла во која Рик Рубин вели дека секој е уметник, или барем јас така гледам на себе, а дали ќе има следна берба, главно зависи од квалитетот на размените. Секако, мислам дека оптегнавме една голема трамбулина во која многу нешта што потенцијално би налетале – би можеле да најдат свој резон. Од петни жили се обидувам да го избегнам зборот „платформа“.
Што би сакале да се случи на настанот со кој ќе се затвори вашата изложба? Каков однос би сакале да развиете со вашата нова публика?
Би сакале да ги видиме сите оние што гледаа Instagram Stories и се прашуваа што, побогу, прават овие луѓе? Каде е овој двор? Каков е овој метеж?
Клелија Живковиќ
Фотографиите се од архивата на „Шатакуа“
